Nieuwe geluidskaart maakt geluidsdruk in Vlaanderen zichtbaar
WEGENBOUWKUNDE - In het team Geluid en Trillingen hebben Barbara Vanhooreweder en Ann Buytaert de afgelopen jaren meegewerkt aan de opmaak van een nieuwe geluidskaart voor Vlaanderen. Die kaart toont hoe hoog de geluidslast is rond het Vlaamse wegennet.
Barbara en Ann, proficiat met jullie titanenwerk. Hoelang zijn jullie met deze geluidskaart bezig geweest?
Vanhooreweder: “We maken om de 5 jaar zo’n geluidskaart, en daar werken we toch telkens een jaar of 2 aan. We zijn dus blij dat het weer achter de rug is. (lacht) We verzamelen eerst alle beschikbare data, zoals de verkeersdruk op de wegen in ons beheer, het rolgeluid, het type wegverharding en de aanwezigheid van gebouwen of geluidswerende constructies. Al die informatie bezorgen we aan een studiebureau dat een computermodel in 3D maakt. Daarop zie je voor heel Vlaanderen de belangrijke wegen, het reliëf, de gebouwen errond enzovoort. Dan berekenen we voor elk punt op de kaart het geluidsniveau en geven dat een kleurcode. Het resultaat is een ingekleurde kaart die iedereen kan bekijken op Geopunt.be.”
Waarvoor wordt zo’n geluidskaart dan gebruikt?
Vanhooreweder: “De geluidskaart geeft input voor ons geluidsactieplan. Daarin beschrijven we alle acties die we de komende 5 jaar gaan ondernemen om geluidshinder te beperken. Soms zijn dat praktische ingrepen. Op die plekken adviseren we bijvoorbeeld om geluidsschermen te plaatsen, de snelheid te beperken of de wegverharding aan te passen. Maar het gaat ook over onderzoek en innovatie.”
Buytaert: “Op basis van de geluidskaart stellen we bijvoorbeeld ook een knelpuntenlijst op met grotere, zwaarbelaste zones. Dat zijn zones die blootgesteld worden aan een geluidsniveau boven 70 decibel, bijvoorbeeld gewestwegen. In die knelpuntenlijst zie je heel duidelijk met welke uitdagingen Vlaanderen kampt op het vlak van geluid: een dichte bebouwingsgraad en veel lintbebouwing.”
De geluidskaart is voor iedereen toegankelijk. Wat zijn de voordelen daarvan?
Buytaert: “Iedereen kan de kaart bekijken op Geopunt. Op die manier willen we burgers informeren over de geluidsdruk in hun omgeving. Dat is belangrijke info voor mensen die bijvoorbeeld op zoek zijn naar een nieuwe woning. Die kunnen op de geluidskaart hun eigen straat opzoeken en bekijken hoe het er met het geluid gesteld is.”
Vanhooreweder: “Wel een belangrijke kanttekening: bij de opmaak van de nieuwe geluidskaart hebben we voor het eerst de rekenmethode CNOSSOS gebruikt. Die is uniform voor heel Europa. Het nadeel is dat de resultaten niet goed vergelijkbaar zijn met die van vorige geluidskaarten. Het zou dus kunnen dat je volgens de nieuwe kaart op een plek woont met een hoger berekend geluidsniveau, zonder dat er iets aan het geluid in je omgeving is veranderd.”
Hoe we geluid van wegverkeer verminderen
Agentschap Wegen en Verkeer vermindert geluidshinder veroorzaakt door het wegverkeer. Sinds 2020 werden meer dan 900 akoestische gevelbelastingsmetingen uitgevoerd, 40 kilometer geluidsmuur vernieuwd of gebouwd en 16 kilometer stillere wegverharding aangelegd. Op 2 locaties verminderden we ook het rolgeluid van voertuigbanden via de NGCS-techniek (kort voor Next Generation Concrete Surface).
Vaarwel gasontladingslampen, welkom led: op naar 35% minder energieverbruik
VERLEDDING - Met de ombouw van onze wegverlichting naar led besparen we energie, verkleinen we onze ecologische voetafdruk en maken we onze installaties klaar om te verlichten volgens de realtime weers- en verkeerssituatie. Eind 2023 was ongeveer 27% van onze verlichting omgezet naar led.
"Met led hoeven we ook niet langer te kiezen tussen ‘aan’ of ‘uit’, maar kunnen we ook dimmen. Zo kunnen we tijdens de minder drukke uren de verlichting wat minder hard laten branden."
Ledverlichting Artoisplein in Leuven
Waar het kan voor de verkeersveiligheid, doven we onze lichten. Zo beperken we de lichthinder en ons energieverbruik maximaal. Toch heeft ongeveer 65% van onze autosnelwegen permanente of dynamische (tijdelijke) verlichting nodig om de verkeersveiligheid te garanderen. Ook gewestwegen moeten vaak verlicht worden om bijvoorbeeld te zorgen dat voetgangers en fietsers zichtbaar genoeg zijn. Slimmer verlichten afhankelijk van de omstandigheden op de weg en op het fietspad Met de ombouw van onze oude gasontladingslampen naar led besparen we op ons verbruik en maken we tegelijk onze lichten slimmer. We mikken op een energiebesparing van minstens 35% op het totale verbruik van ons agentschap.
Op autosnelwegen is dat goed voor een besparing van ongeveer 4 GWh op jaarbasis, vergelijkbaar met het jaarlijkse energieverbruik van 1.150 gezinnen. Op gewestwegen is er na de ombouw een besparing van ongeveer 17,5 GWh op jaarbasis, vergelijkbaar met het jaarlijkse energieverbruik van 5.000 gezinnen.
Bij de vervanging krijgen alle nieuwe verlichtingstoestellen ook een afstandsbewakings- en sturingsmodule. Bij wegenwerken, incidenten, spitsstroken of slecht weer (de)activeren we de lichten op afstand. Met led hoeven we ook niet langer te kiezen tussen ‘aan’ of ‘uit’, maar kunnen we ook dimmen. Zo kunnen we tijdens de minder drukke uren, bijvoorbeeld in het midden van de nacht, de verlichting wat minder hard laten branden.
Ombouw verloopt sneller dan gepland Eind 2023 was zo goed als het volledige patrimonium van de circa 18.000 verlichtingstoestellen met natriumlagedruk (NaLP) op de autosnelwegen omgebouwd naar led. We startten ook met de ombouw van de circa 22.000 verlichtingstoestellen met natriumhogedruk (NaHP). Tegen 2027 zijn alle lampen langs de snelwegen led, 3 jaar eerder dan bepaald in het Vlaamse regeerakkoord. In totaal gaat het om een investering in autosnelwegen van 32 miljoen euro, waarvan een groot stuk gefinancierd wordt vanuit het RepowerEU-programma van de Europese Unie.
Ook de verledding van de 78.000 verlichtingstoestellen op gewestwegen – gestart in 2021 – draait op volle toeren. Eind 2023 was 22% van de verlichting omgevormd. Eind 2024 is de operatie afgerond. In totaal gaat het om een investering in gewestwegen van 84,5 miljoen euro als onderdeel van het relanceplan Vlaamse Veerkracht.