De laatste steen
Vleermuizenbrug in Waasmunster
V.l.n.r.: Kurt Bovijn (werftoezichter WOV), Stefaan De Sloover (werfleider WOV), Stefan Heuninck (projectmanager WOV), Katrien De Cock (deskundige natuurtechniek WOV), niet op de foto: Pieter Van Nieuwerburgh (teamverantwoordelijke exploitatie WOV)
Op 4 oktober, werelddierendag, openden we het ecoveloduct in Waasmunster. Van een brokkelbrug uit de jaren 70 naar een handige oversteek voor dieren, ruiters, voetgangers en fietsers. Zelfs de vleermuizen hoppen er vrolijk over. Een primeur in Vlaanderen! Collega’s Stefaan, Stefan, Kurt, Pieter en Katrien blikken terug.
Collega’s, hoe zijn we van een oude brug naar een ecoveloduct gegaan?
Stefan: ‘De oude brug over de E17 in Waasmunster was dringend aan vervanging toe. Ze moest hersteld en gesaneerd worden. Er waren dus grote kosten aan. Dat terwijl ze enkel gebruikt werd om van en naar een natuurdomein en enkele landbouwgronden te gaan. Gezien de kosten/baten was het in principe geen prioritair project voor ons.’
Pieter: ‘In het kader van ontsnippering lagen de kaarten anders. De E17, ter hoogte van Waasmunster, was een gevaarlijke barrière voor de dieren van het natuurdomein ‘De Vaag’. De brug, waar weinig verkeer langs kwam, was een ideale potentiële oversteekplaats voor de dieren. Zo kwam het project om ze om te bouwen tot een ecoduct op de VAPEO-lijst (Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering) van de Vlaamse Overheid te staan.
Stefan: ‘Na gesprekken met de gemeente veranderden de plannen voor een ecoduct, naar plannen voor een ecoveloduct. Zo konden naast dieren, ook fietsers en voetgangers gebruik maken van de brug. We maakten het fietspad extra breed zodat de hulpdiensten erover kunnen naar het natuurdomein toe. Als beheerder van de brug stonden wij in voor het ontwerp en de werken. Omdat het een VAPEO-project was, kwam de financiering (met Europese subsidies) van het departement Omgeving. Die samenwerking is heel vlot verlopen.’
Pieter en Katrien, voor het ontwerp kwamen jullie in actie?
Katrien: ‘We hebben samengezeten met de gemeente, onze AWV-experte Omgeving, Natuur en Groen, de plaatselijke natuurverenigingen, Agentschap Natuur en Bos, Het Regionaal Landschap, departement Omgeving … Met hun input in het achterhoofd hebben we een ontwerp gemaakt. Gelukkig waren we niet aan ons proefstuk toe, enkele jaren geleden hadden we al een ecoveloduct ontworpen in Nevele.
Pieter: ‘Het ontwerp is nog beter dan dat van Nevele. Omdat deze brug genoeg draagkracht had, konden we de lichtschermen, die het licht tegenhouden voor de dieren, op de voorgeschreven hoogte van twee meter maken. Ook de groenpassage, het gedeelte van de brug bestemd voor overstekende dieren, is breder.’
Welke werken werden er aan de brug uitgevoerd?
Stefaan: ‘De hele bovenkant werd vernieuwd. Denk aan een nieuwe wegverharding, nieuwe waterdichting, nieuwe waterafvoer. Het fietspad op de brug kwam in beton. De brokkelschade werd hersteld. Alles ging vlot, alleen de groenwerken (voor de passage voor de dieren) liepen vertraging op. Gelukkig waren er niet veel omwonenden of bedrijven waarmee we rekening moesten houden. We kregen wel regelmatig te maken met bezoekers van het natuurdomein die de omleiding niet hadden gezien. Omdat ze niet helemaal wilden omgaan, gingen ze door de werf. Dat merkten we aan hekken die regelmatig opzij geschoven waren. Een gevaarlijke situatie. Als we het zagen gebeuren, grepen we uiteraard in. Langs de andere kant merkten we zo dat het zeker een goede beslissing was om op de brug ook een voetgangers- en fietspassage te voorzien.’
Jullie zorgden ook voor een primeur met een hop-over voor vleermuizen
Katrien: Klopt. Tijdens onze gesprekken met natuurorganisaties bleek dat er zo’n 12 soorten vleermuizen (waaronder een aantal bedreigde) zaten in het aanpalende natuurgebied. Vleermuizen vliegen van obstakel naar obstakel, een bomenrij vinden ze ideaal. Maar de E17 is één groot gat dus daar vliegen ze niet over. Daarom werd het idee geopperd om een hop-over te maken voor de vleermuizen. Op de brug brachten we twee palen van 5 meter hoog aan met daarop een boomsilhouet. Zo begeleiden we hen bij het oversteken. Het is nu de bedoeling om vlak voor en achter de brug nog bomen te planten zodat we een duidelijke rij vormen.
Is een hop-over voor vleermuizen een primeur?
Pieter: Onze collega’s van Rijkswaterstaat gebruiken het al, maar nog niet op veel plaatsen. Voor Vlaanderen was het zeker een primeur. We hebben heel wat bijgeleerd over vleermuizen, het blijken heel belangrijke dieren te zijn voor de natuur. Dus bij volgende projecten gaan we er zeker voldoende aandacht aan schenken.
Stefan, jij was de winnaar van de Gouden Helm. Heeft deze werf ook de nodige PR gekregen?
Stefan: ‘Je hebt hier niet veel passage dus het had geen zin om grote werfdoeken te hangen. Even was er sprake van een feestelijke opening met de minister maar dat is niet doorgegaan. We hebben wel een informatiebord voor de brug geplaatst waarop we het concept van een ecoveloduct uitleggen. Kwestie dat veldrijders niet denken dat de groenpassage een origineel parcours is (lacht).’