In de media: De vuilste job van vlaanderen
Begin maart verschenen collega’s Johan Haems (wegentoezichter WOV) en Edwin Houben (wegentoezichter WL) op het scherm. Naast wegentoezichter zijn ze ook gewestelijk toezichthouder. Dat houdt in dat zij mensen mogen verbaliseren in heel Vlaanderen voor sluikstorten. In De Vuilste Jobs van Vlaanderen op VTM namen ze je mee in hun heterdaad betrappingen van sluikstorters. Wij doken mee achter de schermen. We zagen de collega’s een tijdje terug al aan het werk in Wie? Wat? Weekend? Toen konden we al even meekijken over hun schouder. In De Vuilste Job van Vlaanderen betrappen ze sluikstorters ook op heterdaad. In de online VIP-editie krijgen ze zelfs het gezelschap van een BV om mee te helpen.
Over de opnames
Edwin: Het was een goeie opnamedag, heel productief. Zowel voor ons als voor de beelden. We hebben veel betrappingen kunnen doen en in beeld kunnen brengen.
Johan: De ochtend was uitzonderlijk goed. Het blijft een kansspel dat je speelt. Je weet het niet op voorhand. We hadden gepland dat de aannemer de dag zelf langs kwam. Dat doet je wel eens stilstaan bij de resultaten. We hadden uiteindelijk de laadbak van een bestelwagen volledig vol afval. Enkel uit sluikstort, niet uit de ondergrondse containers. Er is duidelijk nog heel wat werk aan de winkel.
Sluikstorters, wie zijn ze, wat doen ze?
Edwin: Er zijn een aantal types. De gejaagden die snel opgereden komen, die vlak aan een container stoppen, uitstappen, koffer openmaken, zakken uitladen en terug weg zijn. Dan heb je ook de rustige types die wat rondkijken, een sigaretje roken en als ze denken dat niemand hen in de gaten houdt hun afval achterlaten. Je hebt ook mensen die hun kinderen het laten doen. Qua persoon kan dat iedereen zijn, man, vrouw, jong, oud … Maar vaak kan je vrij snel zeggen wie een sluikstorter is. Al zijn er momenten dat je denkt ‘dat is er eentje’ maar dan blijkt dat iemand te zijn die gewoon stopt op een parking, vlak aan een container, en waarvan je eigenlijk niet helemaal weet waarom die nu eigenlijk op die parking gestopt is.
Johan: Soms zie je ook wel dat ze eerst een kleine hoeveelheid droppen bij wijze van trigger. En daarna het grote deksel oplichten voor grotere hoeveelheden. Het kan in alle mogelijke vormen.
De beste tactiek om mensen aan te spreken
Edwin: Over het algemeen vallen de reacties van de mensen die je aanspreekt heel goed mee. Ik ben vrij snel met alles. Ik zeg de mensen wie ik ben, wat ik heb vastgesteld en ik vraag de gegevens. Als het escaleert, dan is dat zo. Maar dan vermeld ik dat wel nog extra in het PV dat ik opmaak. Meestal blijven de mensen gelukkig wel rustig.
Johan: De meeste reageren sportief of eerder gelaten. Sommigen gaan de emotionele toer op, sommige mensen gaan ook in discussie. Dingen als ‘ik wist niet dat dat hier niet mocht’, ‘iedereen doet dat hier’ … hoor ik wel regelmatig. Veel hangt ook af van je antwoord. Zo kan je het laten escaleren of net de-escaleren. Voor de duidelijkheid, we proberen het nooit naar een escalatiefase te laten gaan.
Edwin: Veel hangt af van hoeveel informatie je geeft aan mensen, of je de juiste informatie geeft, de juiste toon kiest tegenover mensen … Zo voorkom je wrijving. We hebben daar allemaal een opleiding voor gekregen. We weten hoe we het ook in geval van escalatie best kunnen aanpakken. Johan: Het ligt ook aan je houding en je eigen zelfvertrouwen. Als iemand aanvoelt dat je jezelf op dat moment niet onder controle hebt, dan is dat heel makkelijk om jezelf te laten overroepen. Zowel Edwin als ik proberen heel formeel op te treden. Dan geef je jezelf ook geen enkele speelruimte. Eigenlijk moet je elke keer hetzelfde stramien hanteren. Het is heel repetitief. Ik zie ook wel de sport in de reacties van anderen. Ik speel graag het spel mee als mensen nodeloos moeilijk willen doen.
Van arme schooier tot handhaver in 5 minuten
Johan: We voorzien een groot volume aan afvalcontainers om het ‘regulier’ verbruikte afval achter te laten. Regulier, dat is bv. het afval van iemand die picknickt op de parking. Afgelopen zomer was er een gezin aan het picknicken op een parking waar ik aan de slag was. Ik was volop bezig met het controleren van afval. De man van het gezin stapte op me af en bood me een boterham aan zodat ik mijn eten niet in het afval moest zoeken. Ik heb hen toen verteld wat ik daar aan het doen was en verduidelijkt dat ik er probeer voor te zorgen dat zij het afval van hun picknick wel gewoon in de container kunnen achterlaten. Dat beeld moeten zeker ook de collega’s meekrijgen. Afval droppen op vluchthavens en parkings is bewust sluikstorten. Onze parkings zijn containerparken. Die zijn er voor de (transit)vrachtwagenchauffeur die moet rusten of overnachten op zo’n parking en daar eet. Of een gezin dat halfweg de rit picknickt. Niet voor de Belgische (vrachtwagen)chauffeur die net thuis vertrokken is en daar zijn afval komt afzetten. Het zijn die laatsten die we willen bestraffen. We zetten al heel sterk in op het leegmaken van de containers, maar we willen ook inzetten op dingen die daar niet thuishoren. Dat is waarom we handhaven.
Edwin: Door handhaving te doen proberen we de kosten van afval te reduceren. Als we het leegmaken van de containers van om de twee dagen kunnen terugbrengen naar om de 3 of 4 dagen, dan valt er ook al een hele kost weg. Hoe meer we inzetten op milieuhandhaving, hoe meer we ook kunnen besparen op het andere vlak. We merken op parkings dat als we daar intensief op inzetten, dat er wel echt een vermindering is van het afval. Maar als je stopt, groeit dat ook onmiddellijk weer. Het is noodzakelijk om daar te blijven op inzetten.
Motivatie en cijfers
Johan: Gemiddeld 70% van onze PV’s wordt vervolgd, we komen van 5%. De kwaliteit van onze PV’s is verhoogd. We hebben marge om nog vooruit te gaan. Maar dat ligt niet altijd helemaal in onze handen. Als het parket beslist om niet te vervolgen of er geen tijd in wil investeren, dan is dat maar zo. Als we even over het muurtje kijken naar de vaststellingen op autosnelwegen, en we vergelijken onze cijfers met die van de federale wegpolitie rond het achterlaten van afval, dan zien we dat zij er 18 deden, wij halen 209. Hun prioriteiten liggen anders. Dat is een belangrijk element om te motiveren dat AWV wel degelijk aan handhaving moet doen. We zijn rechtstreeks benadeelde partij, we willen het proper houden voor de mensen en andere handhavers hebben andere prioriteiten.